Hoewel de hovawart iedereen weet in te pakken met zijn trouwe hondenogen, staat het ras niet bekend om het hebben van een makkelijk karakter. Deze hond is dan ook niet geschikt voor beginners, maar is meer op zijn plaats in een huishouden waar ervaring, inzicht en overwicht te vinden is. Bovendien zal de hond het beste aarden, wanneer de eigenaar veel tijd aan hem en aan de opvoeding wil besteden. Hovawarts zijn pas na drie of vier jaar volwassen, dus vooral de opvoeding dient niet met een korreltje zout genomen te worden.
De hovawart heeft een eigenzinnige aard en bezit een middelmatig temperament. Vanwege zijn oorsprong als zelfstandige waakhond, is een “will to please” niet van nature aanwezig. Daarom is het aan te raden om zoveel mogelijk trainingen, sporten wandelingen en spelletjes met je hond te doen om de band tussen baas en hond te versterken.
Hovawarts kunnen absoluut niet zonder een duidelijke en consequente opvoeding, waarbij ook rekening wordt gehouden met de gevoeligheid van het ras. Zij zullen maar al te graag in rangorde stijgen en daarom is het hebben van overgewicht voor een eigenaar onmisbaar. Om deze reden gaat een hovawart ook niet per definitie goed samen met kinderen. Dit betekent niet dat geen enkele hovawart in een huishouden met kinderen kan aarden, maar of die situatie kan slagen, hangt voornamelijk af van een goede opvoeding en niet van het aangeboren karakter van de hond. Zij zullen vooral jonge kinderen al snel willen domineren en zeker niet als ranghogere beschouwen.