De Portugese herdershond is een uiterst zeldzaam ras en er zijn er niet veel buiten zijn geboorteland Portugal. Hij is een hoedend ras en kan daarom een zeer luidruchtige hond zijn als hij aan zijn lot wordt overgelaten. Hij zal de neiging hebben om dubbel werk te doen door ook voogd en herder te zijn. Het trainen van de Portugese herdershond is relatief eenvoudig bij gebruik van positieve bekrachtiging. Hij is een goede gezinsgenoot en kan goed overweg met kinderen en andere honden, zolang hij zijn rol binnen het gezin begrijpt. Omdat hij een sterk hoedend instinct heeft, moet hij aan de lijn worden gehouden als hij de tuin uit is.

De Portugese herdershond, bekend als de Cão da Serra de Aires in Portugal, dateert van bijna honderd jaar en zou zich hebben ontwikkeld in de zuidelijke vlakten van Portugal. Veel mensen geloven dat de Portugese herdershond rechtstreeks afstamt van Briards die door graaf de Castro Guimaraes in Portugal zijn geïmporteerd. Sommige mensen beweren dat de Portugese herdershond eigenlijk afkomstig is van de Berger des Pyrenees en de Catalaanse herdershond, maar er is geen betrouwbaar bewijs of documentatie om deze bewering te ondersteunen. Hij werd een vertrouwde metgezel van de gewone Portugese herder en hoedde schapen, geiten, vee, paarden en zelfs varkens. Omdat ze echter voornamelijk in de zuidelijke regio werden gevonden, werden ze in de jaren zeventig met uitsterven bedreigd. Door de toewijding van fokkers die verliefd werden op zijn gemakkelijke manier van doen, werd hij herrezen en was hij een aantrekkelijke metgezel voor de middenklasse van Portugal. Hij kreeg de bijnaam kleine apenhond vanwege zijn vreemde snuit en uitdrukking die doet denken aan de vragende blik van een aap. Niet veel mensen kennen de Portugese herdershond buiten Portugal, maar hij heeft in beperkte aantallen zijn weg naar de Verenigde Staten gevonden. De officiële rasstandaard werd in 1930 in Portugal vastgesteld; zijn ras werd echter pas na de jaren 70, toen het ras nieuw leven werd ingeblazen, volledig hersteld. Fokkers en enthousiastelingen in de Verenigde Staten hebben de Portugese herdershond gepromoot door hem door het hele land te fokken en tentoon te stellen. In 2006 erkende de United Kennel Club (UKC) hem als een zeldzaam ras.

De Portugese herdershond is een middelgroot hoedenras. Velen noemen hem een apenhond vanwege zijn vragende uitdrukking en kenmerken. Hij heeft een zwarte neus met grote neusgaten. Zijn ogen zijn rond en middelgroot, ze zijn donker van kleur en de oogranden zijn ook donker, bij voorkeur zwart. De Portugese herdershond heeft een zeer levendige en nieuwsgierige uitdrukking. De vacht van een Portugese herdershond is lang en kan recht of golvend zijn. Zelfs het haar op zijn hoofd, benen en tussen zijn tenen is erg lang. Zijn uitdrukking is spottend vanwege zijn lange baard, snor en borstelige wenkbrauwen die zich vormen naarmate hij ouder wordt. Zijn vacht is dicht en voelt hard aan. Hij heeft geen ondervacht. De Portugese herdershond is te vinden in vijf verschillende kleuren: geel, kastanje, reekalf, wolfsgrijs en grijs. Hij mag nooit witte vlekken op zijn lichaam hebben, maar een kleine witte vlek op zijn borst is acceptabel.

De Portugese herdershond heeft een weerbestendige vacht die wekelijks moet worden geborsteld met een speldenborstel en een metalen kam. Het is belangrijk om hem vaak op klitten te controleren en er met je vingers doorheen te werken of een kam te gebruiken. Borstel zijn jas niet te lang, te veel borstelen kan ervoor zorgen dat de textuur van zijn jas verandert en hij verliest de ruige look die hem uniek maakt. Hij mag alleen worden gewassen als het absoluut noodzakelijk is en alleen een milde shampoo gebruiken die de textuur van zijn vacht niet verandert. U kunt een waterloze shampoo tussen baden gebruiken, maar zelfs deze mag niet vaak worden gebruikt. Hij heeft een van nature milde geur en zal zelden een hondengeur hebben, tenzij hij in een modderig veld aan het werk is geweest. Het haar tussen zijn kussentjes moet om de paar weken worden geknipt en zijn nagels moeten zo nodig ook worden geknipt, meestal elke twee tot drie weken.